Thế nào là nguồn nước uống an toàn vệ sinh?

Về lý thuyết, quá trình từ khi nguồn nước đã được qua xử lý của nhà máy đến tay người tiêu dùng phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt và không có chứa bất kỳ một chất độc hại nào gây rủi ro cho sức khỏe. Tuy nhiên trên thực tế, các bất thường về nguồn nước sạch vẫn có thể xảy ra do các quy trình xử lý nước có vấn đề, như trong sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch của Hà Nội mới đây. Vấn đề được nhiều người quan tâm nhất lúc này là làm thế nào để chúng ta nhận biết nước uống an toàn và cách xử lý khi nguồn nước sạch bị ô nhiễm.

1. Các chất gây ô nhiễm nguồn nước

Nguồn nước có thể bị ô nhiễm theo các cách, bao gồm:

Chứa vi sinh vật như vi khuẩn và các loại ký sinh trùng xâm nhập từ phân người, động vật.

Nhiễm hóa chất từ chất thải trong công nghiệp hoặc từ thuốc trừ sâu, phân bón hóa học khi nuôi trồng.

Một số khoáng chất khác nhau như chì hoặc thủy ngân, chúng có thể xâm nhập được vào nguồn nước từ dưới lòng đất, hoặc do trong quá trình xử lý chất ô nhiễm không đúng cách.

Các hóa chất gây ô nhiễm cho nguồn nước sạch có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của tất cả mọi người, nhưng mức độ ảnh hưởng sẽ ở mức nghiêm trọng hơn với một số đối tượng sau:

• Người đã trải qua hóa trị;
• Người nhiễm HIV;
• Bệnh nhân ghép tạng;
• Trẻ em và trẻ sơ sinh;
• Phụ nữ mang thai;

2. Chất lượng và mức độ an toàn của nguồn nước sinh hoạt

2.1 Nước máy

Nước máy khi đến tay người sử dụng cần phải đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt. Các chất ô nhiễm vẫn có thể có, nhưng thường sẽ không gây ra bất kỳ rủi ro nghiêm trọng nào cho sức khỏe. Tuy nhiên vẫn có những trường hợp nguồn nước không được xử lý triệt để, dẫn tới còn tồn dư các chất độc hại trong nước.

Ô nhiễm nước sạch có thể là do nhiễm độc từ đầu nguồn mà trong quá trình xử lý tại nhà máy không thể làm sạch chúng được, do vỡ đường ống nước, hoặc do chì từ đường ống bị thấm vào nước - đây là một vấn đề khá nghiêm trọng bởi dù đường ống được dán nhãn ghi “không chì” thì vẫn có thể chứa đến 8% chì trong thành phần.

Cách tốt nhất để tránh hấp thụ chì trong nước máy chính là để nước chảy ra khoảng 1 phút trước khi đem sử dụng. Nếu dùng cho mục đích ăn, uống thì chỉ nên lấy nước từ vòi lạnh, không dùng từ vòi ấm/nóng do nhiệt độ cao có thể khiến chì ngấm bị vào nước nhiều hơn.

Nước máy khi đến tay người dùng phải đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt

2.2 Nước giếng

Hiện nay nước giếng vẫn được đem vào sử dụng nhiều trong sinh hoạt của người dân. Chất lượng nước và độ an toàn của nước giếng phụ thuộc vào một số yếu tố sau:

• Cấu trúc xây dựng của giếng;
• Vị trí đặt giếng;
• Chất lượng của tầng nước ngầm cung cấp lên cho giếng;
• Các công trình quanh khu vực lắp đặt giếng;
• Cách thức duy trì nguồn nước cho giếng.

Những yếu tố trên nên được trao đổi thật kỹ càng với người có chuyên môn trước khi đưa ra quyết định xây dựng giếng. Bên cạnh đó, trong quá trình sử dụng nước giếng bạn cần kiểm tra chất lượng nước và cấu trúc giếng thường xuyên, ngay khi phát hiện có những bất thường phải tìm hiểu nguyên nhân và giải quyết sớm.

2.3 Nước đóng chai

Nước đóng chai thường được xem là loại nước an toàn cho sức khỏe, khi phải tuân theo các quy định chặt chẽ về nguồn nước, mức độ cho phép của hóa chất, vi sinh, tiêu chuẩn thực hành và quy định ghi tem nhãn hàng hóa,...

Tuy nhiên trên thực tế, khoảng 25% nước đóng chai chỉ đơn giản là loại nước máy đã qua tinh chế. Vậy làm thế nào có thể biết được nước đóng chai thực sự là nước khoáng thiên nhiên hay chỉ là một sản phẩm tinh chế của máy lọc nước? Hãy tìm trên nhãn chai, nếu trên đó có có cụm từ “nước ngầm” thì đó là nước khoáng tự nhiên, còn lại chỉ ghi “nước tinh khiết” hoặc “chưng cất”.

Nước đóng chai thường được coi là an toàn cho sức khỏe con người

3. Sử dụng nước bị ô nhiễm sẽ ảnh hưởng thế nào tới sức khỏe?

Các tác động của nguồn nước bị ô nhiễm đến sức khỏe con người phụ thuộc vào các loại chất gây ô nhiễm. Ví dụ:

Cryptosporidium: Một loại ký sinh trùng đơn bào thuộc ngành Apicomplexa đôi khi chúng xuất hiện trong nguồn nước. Nó gây ra các bệnh cho hệ tiêu hóa và có nguy cơ dẫn đến tử vong;

Nitrat: Có thể đe dọa đến sức khỏe trẻ sơ sinh ngay lập tức. Trong ruột, nitrat được chuyển đổi thành nitrit, ngăn không cho máu được vận chuyển oxy;

Chì: Gây ra các vấn đề về phát triển thể chất và tinh thần ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Người trưởng thành khi uống nước nhiễm chì trong nhiều năm còn có thể bị bệnh thận hoặc tăng huyết áp.

4. Lưu ý khi dùng nước ở máy lọc nước

Trong bối cảnh nguồn nước sạch đang bị ô nhiễm, nhiều người sẽ có xu hướng chuyển sang dùng nước ở máy lọc nước nhằm tìm kiếm một nguồn nước uống an toàn cho bản thân và gia đình. Dưới đây là 4 kiểu cơ chế hoạt động của 4 loại máy lọc nước mà bạn có thể tham khảo để chọn cho phù hợp với nhu cầu:

• Sử dụng bộ lọc bằng than hoạt tính: Giúp loại bỏ một số chất gây ô nhiễm hữu cơ ảnh hưởng đến hương vị và mùi của nước. Một số loại máy cũng được thiết kế để giúp loại bỏ các sản phẩm phụ clo hóa, solvents, thuốc trừ sâu hoặc các kim loại nặng như đồng và chì;
• Sử dụng công nghệ trao đổi ion: Với alumina hoạt hóa chúng có thể loại bỏ các khoáng chất như canxi và magie, tạo thành “nước cứng”. Phương pháp này thường được kết hợp với các phương pháp lọc khác, chẳng hạn như hấp thụ chất carbon hoặc thẩm thấu ngược;
• Sử dụng công nghệ thẩm thấu ngược: Có thể loại bỏ một số chất như nitrat, natri, thuốc trừ sâu hoặc các sản phẩm hóa dầu;
• Sử dụng công nghệ chưng cất: Đun sôi nước và để ngưng tụ hơi nước tạo ra nước cất;

Máy lọc nước đem đến nguồn nước an toàn cho bạn và gia đình

Hãy lựa chọn những loại máy phù hợp với nhu cầu sử dụng và tính chất nguồn nước tại gia đình mình. Bên cạnh đó, cần chú ý thay định kỳ bộ lọc thường xuyên và đúng cách, bởi qua thời gian sử dụng các chất độc hại sẽ tích tụ trong bộ lọc, khiến chất lượng nước bị giảm sút